Bronisław Piłsudski wśród Ajnów

W języku ajnuskim „Akan” znaczy „starszy brat”. Tak Ajnowie zamieszkujący północno-wschodnią Syberię, nazywali Bronisława, starszego brata Józefa Piłsudskiego.

Za udział w spisku na życie cara Bronisław został skazany na 15-letnią katorgę na Sachalinie. Miał wtedy 21 lat.

Pozostała po nim sława genialnego samouka i wybitnego etnografa. Utrwalił fonograficznie mowę Ajnów, pozostawił bogate opisy ich kultury, stworzył słowniki wymierających języków ludów syberyjskich. Jak wspominali jego współcześni, stale martwił się o los Ajnów - chciał im pomóc materialnie, mimo, że sam nie miał pieniędzy.

Część prezentowanych tu zdjęć powstała w czasie naszej szkolnej wycieczki do muzeum w Żorach, jeszcze przed pandemią. Na wystawie „Świat Ajnów – od Bronisława Piłsudskiego do Shigeru Kayano” mogliśmy obejrzeć m. in. słynny fonograf do nagrywania dźwięku. Bronisław był prekursorem używania fotografii i fonografu przy dokumentacji badawczej. Warto zaznaczyć, że korzystał z tych urządzeń kiedy po raz drugi wyruszył na Syberię, tym razem już dobrowolnie. Dołączył do wyprawy na Hokkaido organizowanej przez Wacława Sieroszewskiego, też byłego zesłańca.

Zginął w sposób do dziś niewyjaśniony – utonął w nurtach Sekwany. Jego niezwykły życiorys zachęcił młodzież do stawiania pytań autorowi książki, a także do samodzielnych poszukiwań dodatkowych informacji o Ajnach i życiu na zesłaniu.

Bronisław Piłsudski zasłużył na pamięć potomnych. Będąc skazańcem, w trudnych warunkach syberyjskich postanowił ocalić kulturę Ajnów. Jak napisał o nim Marek Bieńczyk –„Uczynił tyle dla obcych, co jego brat Józef dla swoich.”

Katarzyna Gibes